Υγεία και κάπνισμα

Γράφει ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΛΛΙΚΑΖΑΡΟΣ, συντονιστής-διευθυντής του Καρδιολογικού Τμήματος του ΓΝΑ «Ιπποκράτειο», αντιπρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας «Ενας στους 2 καπνιστές που καπνίζουν συνεχώς θα πεθάνει λόγω της συνήθειάς του αυτής. Ανάμεσα σε αυτούς τους θανάτους, ο ένας στους τρεις συμβαίνει ενώ ο καπνιστής είναι μεσήλικας» (American Cancer Society - ACS). Οι καπνιστές έχουν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν πριν από τα 60-70 έτη από ό,τι οι μη καπνιστές. Είναι ένα θέμα που αφορά όλους, καπνιστές και μη, γιατί όλοι σχεδόν έχουμε στο σπίτι ή στο περιβάλλον μας κάποιον που καπνίζει. Θλιβερή διαπίστωση είναι ότι όλες οι ηλικίες χρήζουν προγραμμάτων αγωγής υγείας και ιδιαίτερα η εφηβική. Σε πολλές δε χώρες, αυτή η ενημέρωση ξεκινά από το Δημοτικό, καθώς είναι θέμα παιδείας και αγωγής που όσο νωρίτερα πραγματοποιηθεί τόσο καλύτερα αποτελέσματα έχει. Οταν καίγεται ένα τσιγάρο είναι σαν να δουλεύει ένα εργοστάσιο και με βάση τη θερμοδυναμική παράγονται περίπου 4.000 ουσίες - ενώσεις υπό στερεά, υγρή και αέρια μορφή. Η θερμοκρασία στο σημείο καύσεως ανέρχεται στους 9000C και ποικίλλει αυτή μέχρι το άλλο άκρο. Στα παραγόμενα συστατικά αυτά περιλαμβάνονται πολλά, τα οποία είναι γνωστά από τη φαρμακολογία ως δραστικά, τοξικά, μεταλλαξιογόνα και καρκινογόνα· εκατοντάδες καρκινογόνα που έχουν περιγραφεί μέχρι σήμερα και περιλαμβάνουν πολυαρωματικούς υδρογονάνθρακες, ετεροκυκλικούς υδρογονάνθρακες, Ν - νιτροζαμίνες, αρωματικές αμίνες, αλδεΰδες, πτητικές καρκινογόνες ενώσεις, ανόργανες ενώσεις και ραδιενεργά στοιχεία. Επιδημιολογία Από το 1965 ώς το 2006 το ποσοστό των καπνιστών μειώθηκε από 42% σε 21%. Εξ αυτών το μεγαλύτερο ποσοστό ήταν επαγγελματίες εύποροι άνδρες. Παρά τη μείωση του ποσοστού των καπνιστών, ο μέσος αριθμός τσιγάρων ανά καπνιστή αυξήθηκε από 22 το 1954 σε 30 το 1978. Αυτό το παράδοξο υπονοεί ότι διακόπτουν αυτοί που κάπνιζαν λιγότερο, ενώ εκείνοι που συνεχίζουν υιοθετούν ελαφρύτερα τσιγάρα. Το κάπνισμα στις αναπτυσσόμενες χώρες συνέχιζε να αυξάνεται με ρυθμό 3-4% το 2002. Σύμφωνα με ανακοίνωση του 2008 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, πρώτη σε κάπνισμα έρχεται η Ρωσία, και ακολουθούν η Ινδονησία, το Λάος, η Ουκρανία, η Λευκορωσία, η Ελλάδα (έκτη!!!), η Ιορδανία και η Κίνα. Επιδράσεις στον οργανισμό Το κάπνισμα είναι η σημαντικότερη αιτία πρώιμου θανάτου ανάμεσα σ' αυτές που μπορούν να αποφευχθούν. Αφορά μισό εκατομμύριο θανάτους από τα δυόμισι που καταγράφονται κάθε χρόνο στις ΗΠΑ. Είναι υπεύθυνο για πλήθος χρόνιων θανατηφόρων νόσων. Από τα στατιστικά στοιχεία του αρχιάτρου των ΗΠΑ κατά το 1979 προκύπτει ότι σ' ένα χρόνο πέθαναν 225.000 άνθρωποι από παθήσεις καρδιάς - αγγείων, 80.000 από καρκίνο των πνευμόνων, 22.000 από άλλους καρκίνους του σώματος και 19.000 από χρόνιες πνευμονικές παθήσεις. Δηλαδή οι θάνατοι από το καρδιαγγειακό σύστημα είναι τριπλάσιοι από τους θανάτους του πνεύμονα και οι εξ άλλων αιτιών θάνατοι είναι το ήμισυ στατιστικώς των θανάτων της καρδιάς. Συνεπώς πρέπει να γνωρίζουν όλοι οι καπνιστές ότι πρώτη βλάβη της υγείας είναι οι παθήσεις της καρδιάς. Ο WHO για τις ΗΠΑ αναφέρει για τη θνησιμότητα από κάπνισμα ότι αντιστοιχεί με τη συντριβή τριών τζάμπο τζετ χωρίς διασωθέντες κάθε μέρα για 365 μέρες, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο το ανάλογο είναι ένα τζάμπο τζετ χωρίς διασωθέντες, ανά ώρα, κάθε μέρα, για 365 μέρες. Το κάπνισμα τσιγάρων είναι η κύρια αιτία αθηροσκληρυντικών νόσων και θεωρείται ένας από τους παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία καρδιοπάθεια. Ο κίνδυνος αναπτύξεως της στεφανιαίας νόσου και του εμφράγματος του μυοκαρδίου αυξάνει με την αύξηση της καταναλώσεως καπνού και τα έτη καπνίσματος, ανεξάρτητα από τους άλλους γνωστούς προδιαθεσικούς παράγοντες. Οι καπνιστές στο σύνολό τους έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να πάθουν έμφραγμα του μυοκαρδίου από τους μη καπνιστές. Επίσης όλοι οι πάσχοντες από περιφερειακές αγγειοπάθειες είναι κατά 90% καπνιστές. Στις ηλικίες κάτω των 40 ετών οι καπνιστές φαίνεται να έχουν 5πλάσιο κίνδυνο. Από πολυάριθμες μελέτες των 30 τελευταίων χρόνων, προκύπτει ότι το κάπνισμα τσιγάρων προκαλεί βλάβες των αναπνευστικών οδών, που αργότερα μπορούν να εξελιχθούν και να οδηγήσουν σε αποφρακτική πνευμονοπάθεια των καπνιστών, δηλαδή σε χρόνια βρογχίτιδα, σε εμφύσημα και γενικά σε αναπνευστική ανεπάρκεια. Το κάπνισμα επίσης οδηγεί και σε πολυάριθμες παθοφυσιολογικές επιδράσεις, συμπεριλαμβανομένων των αλλοιώσεων των κεντρικών και περιφερειακών αεροφόρων οδών, των κυψελίδων και των τριχοειδών όπως και του συστήματος ανοσίας. Ειδικά όσον αφορά τον καρκίνο έχει δειχθεί ότι σχετίζεται με την εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα, του λάρυγγα, του στόματος, του παγκρέατος, του οισοφάγου και του στομάχου, της κεφαλής και του τραχήλου, των νεφρών και της κύστεως. Ειδικά για το θάνατο από καρκίνο του πνεύμονα τα ποσοστά είναι τραγικά καθώς το 91% αυτών είναι καπνιστές. Το κάπνισμα ενοχοποιείται για διαταραχές γονιμότητας και στα δύο φύλα, ενώ στις εγκύους σχετίζεται με αυξημένες αποβολές. Από μελέτες των ψυχιάτρων έχει αναφερθεί, τέλος, και πρώιμη άνοια, διαταραχές γνωσιακών λειτουργιών καθώς και διαταραχές του συναισθήματος. Μέτρα κατά του καπνίσματος Η αύξηση της συχνότητας των ασθενειών που συνδέονται με το κάπνισμα δείχνει την ανάγκη για τη λήψη κάθε δυνατού μέτρου για την ελάττωση του καπνίσματος. Φυσικά η αγωγή υγείας είναι το σπουδαιότερο μέτρο, όμως η απαγορευτική νομοθεσία βοηθάει σε πολλές περιπτώσεις. Επιπτώσεις στην οικονομία του κράτους και οικονομικές απώλειες του καπνιστή Δεν είναι μόνο οι ζωές που χάνονται εξαιτίας του τσιγάρου, αλλά και η πρώιμη θνησιμότητα που παρατηρείται. Η ζωή ενός καπνιστή ελαττώνεται κατά 13,5-14,5 χρόνια (για γυναίκα και άνδρα αντίστοιχα) από αυτήν του μη καπνιστή και ίσως με νέες έρευνες η απώλεια ζωής να ανέλθει στα 18 έτη, όταν μάλιστα η κατάχρηση καπνού είναι της τάξεως άνω των 3 πακέτων ημερησίως. Υπάρχει όμως και ένα μεγάλο οικονομικό κόστος. Μεγάλα ποσά ξοδεύονται για τη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενειών ενώ το έμμεσο κόστος που προκαλείται από την απώλεια παραγωγικότητας είναι ακόμη μεγαλύτερο. Στην Ελλάδα το 1978 το κόστος νοσοκομειακής περίθαλψης εξαιτίας του καπνίσματος ήταν 3,2 δισεκατομμύρια δραχμές ή το 6,6% των συνολικών δαπανών για την Υγεία. Στο δημοσιονομικό πρέπει να προστεθεί και η δαπάνη για ημεραργίες, αναπηρίες και πρόωρες συντάξεις. Οι οικονομικές επιπτώσεις στον καπνιστή και την οικογένειά του στα 40 χρόνια καπνιστικής ζωής δημιουργούν δαπάνες με σημερινές τιμές της τάξεως των 80 με 160 χιλιάδες ευρώ. Ενας μη καπνιστής με τα χρήματα του τσιγάρου θα έχτιζε σπίτι...via enet.gr